Pure Color Media - Those days are a visual show and we are delivering it.

BARDZO MAKRO FOTOGRAFIA 24/10/2019

Tryb makro, zdjęcia makro. Każdy kto próbował robić zdjęcia z bliska małych przemiotów zna te określenia. W dzisiejszych czasach z łatwością można robić zdjęcia makro nawet telefonem, które mogą wyglądać naprawdę rewelacyjnie. A co jeśli mamy aparat i chcemy "wejść głębiej" a nie chcemy wydać pieniędzy? Jest pewna ciekawa idea, którą przybliżę w poniższym artykule.

ROZDZIAŁY:

1. OBIEKTYW MAKRO
2. TRYB MAKRO W UNIWERSALNYM OBIEKTYWIE
3. PIERŚCIENIE I MIESZKI MAKRO
4. FOTOGRAFOWANIE TELEFONEM
5. OBIEKTYW TELEFONU A LUSTRZANKA
6. FOTOGRAFIA MIKROSKOPOWA DLA SPRYTNYCH
7. GALERIA ZDJĘĆ

OBIEKTYW MAKRO

Prawdziwym obiektywem makro nazywamy obiektyw mający skalę powiększenia 1:2 a przede wszystkim 1:1 i więcej. Początkowo te liczby nic nam nie mówią, natomiast chodzi o porównanie... Tak jak zazwyczaj w fotografii pewnym standardem do którego przelicza się większość parametrów jest mistyczna "pełna klatka", czyli aparat wyposażony w matrycę o wielkości 24x36mm. W przypadku skali odwzorowania 1:1 przedmiot o szerokości 36mm będzie pokrywał całą szerokość kadru aparatu pełnoklatkowego, czyli całą jego matrycę - 36mm, natomiast przy skali 1:2 18mm. Ten sam obiektyw na aparacie z matrycą APS-C / DX będzie miał powiększenie o 1.6/1.5x (lub inne w zależności od zastosowanej matrycy).

Obiektyw makro jest jednym z podstawowych narzędzi fotografa, który chce pokazać światu swoją wizję najmniejszych detali. Obiektywy te zazwyczaj posiadają niezbyt skomplikowaną optykę, która jednocześnie jest wolna od wad optycznych, przez co daje dużo detali na zdjęciu. Obiektywy te zazwyczaj są obiektywami dłuższymi niż obiektywy standardowe (ponad 50mm dla pełnej klatki) i mają niewielki otwór względny - zazwyczaj 2.8 i ciemniej, choć czasem zdarzają się wyjątki, np. F2.0. Istnieją pewne odstępstwa - bardzo ciekawym przykładem jest Laowa 24mm f14 który jest super specjalistycznym obiektywem makro, o ogromnej długości i minimalnej średnicy, oraz jest wodoszczelny, aby dawało się nim robić wyjątkowe ujęcia, także wideo.

Obiektyw Soligor 100mm F3.5 z mocowaniem Canon EF z nakręconym adapterem 1:1 na aparacie Canon 77D

Profesjonalne obiektywy macro zawierają się w ogniskowych 100-200mm i mają powiększenie 1:1. Dzięki temu obiekty zachowują swoje proporcje - nie są zniekształcone przez perspektywę, a dodatkowo jeśli fotografuje się dziką przyrodę, to łatwiej nie "przestraszyć" swojego obiektu, który pozostaje nadal na swoim miejscu, a my możemy go wygodnie fotografować. Dodatkowo obiektywy makro przy ustawieni na bliskie odległości zazwyczaj "wydłużają się" i tak na ustawieniu ostrości na "nieskończoność" mają ogniskową np. 100mm, a przy ustawieniu 1:2 jest to już około 150mm, co wznacnia ten efekt. Ma to także wpływ na światło obiektywu, a ponieważ liczy się je w uproszczeniu ogniskowa / średnica przesłony obiektywu więc im dłuższa ogniskowa, tym mniej światła wpuszcza obiektyw. Poniżej przykład tego zjawiska (z ang. "focus breathing").

1 - odległość ustawiona na odległość 50cm od powierzchni matrycy, 2 - ok 110cm, na przedmiot, 3 - maksymalna odlegość "na nieskończoność" czyli na obiekty jak księżyc i dalej.

Parametry zdjęcia to przesłona ustawiona na F22 i czułość ISO 100, ale wszystkie zdjęcia są tak samo jasne. Ale jak to możliwe? Aparat był ustawiony na tryb Av, czyli dopasowywał jasność zdjęcia poprzez zmianę czasu naświetlania, który wyniósł kolejno: 1 - 1.6 sek , 2 - 0.6 sek , 3 - 0.5 sek

1 - odległość ustawiona na odległość 50cm od powierzchni matrycy, 2 - ok 180cm, na przedmiot, 3 - maksymalna odlegość "na nieskończoność"

Czas naświetlania: 1 - 1/4 sek , 2 - 1/8 sek , 3 - 1/10 sek

Powyższy przykład jasno pokazuje na raz dwa fakty - przysłona w obiektywach zależy od ustawionej odległości, podobnie z ogniskową - długość obiektywu zmienia się mimo braku mechanizmu zoom. Oczywiście w klasycznych obiektywach te różnice nie są tak ekstremalne, ale również mają wpływ na ekspozycję zdjęcia, szczególnie problematyczne jest to dla zdjęć ze światłem sztucznym - błyskowym.

A czemu ustawiłem do przykładu maksymalną przesłonę? W teorii jakość obrazu się pogarsza przy przesłonach f16 i w górę, ale zwiększa się "głębia ostrości", dzięki czemu mimo tak "nieprawidłowo" ustawionej ostrości przy fotografowaniu przedmiotu jak 0.5m czy ∞ przedmiot nadal jest widoczny. A poza tym... Przy fotografii makro trzeba się do takich przysłon przyzwyczaić z powodu ekstremalnie płytkiej głębi ostrości, która przy minimalnej odległości i F3.5 wynosi kilka milimetrów, a po przymknięciu znacząco wzrasta.

TRYB MAKRO W UNIWERSALNYM OBIEKTYWIE

Wiele obiektywów od obiektywów szerokokątnych, po teleobiektywy potrafi mieć wbudowany zakres makro. Zazwyczaj ma to miejsce w obiektywach mniej profesjonalnych, gdzie aby taki instrument był bardziej interesujący dodaje się taką funkcję. Niestety zazwyczaj wiąże się to ze spadkiem prędkości ustawiania ostrości, bo okiebtyw podczas nastawiania jej musi przesunąć soczewki często 30% aż do 50% dalej niż przy normalnym ustawieniu, co pododuje dokładnie taki spadek prędkości AF.

Natomiast dodatkowy zakres ustawiana ostrości, gdy nie zależy nam na prędkości jest bardzo przydatny, w szczególności w podróży, gdzie najchętniej mielibyśmy ze sobą obiektyw maksymalnie kompaktowy i uniwersalny. Poniżej chciałbym pokazać skalę powiększeń na uniwersalnym teleobiektywie Sigma 50-500mm (nazywana często "Bigma").

Bigma umożliwia nie tylko fotografowanie standardowych perspektyw, jaką zapewnia 50mm, ale też ekstremalnych zbliżeń dzięki nastawowi na 500mm. Dodatkowym atutem jest tu stabilizacja i... Tryb makro. Nie jest to może najlepszy obiektyw makro ze względu na swoją wagę i wymiary, ale pozwala on na zrobienie powiększeń 1:3 czyli przedmiot o szerokości 9cm zajmuje na matrycy aparatu obraz o wymiarach 3cm, w dodatku z trybu makro możemu korzystać przy ogniskowych 150-300mm a więc fotokrafując małe zwierzęta nie będziemy ich straszyć.

Tryb makro znajdziemy też w obiektywach o zakresie standardowym, takich jak 24-70 czy 24-105. Ciekawą propozycją jest model Canona 24-70 F4 L z funkcją makro nieco bardziej zaawansowaną. Aby jej użyć, należy zdjąć blokadę i przekręcić pierścień zoom poza zakres 70mm. Dzięki temu możemy fotografować obiekty znajdujące się tuż przed przednią soczewką, a skala odwzorowania będzie wynosić maksymalnie 0.7, czyli nawet więcej niż niektóre obiektywy makro pozwalają w standardzie (1:2, czyli 0.5). Dodatkowo obiektyw ten jest wyposażony w stabilizację, która ułatwi nam fotografowanie "z ręki".

PIERŚCIENIE I MIESZKI MAKRO

Dla obiektywów makro istnieją inne alternatywy - są nimi na przykład instrumenty wydłużające odległość między aparatem a obiektywem i tym samym powodujące, że będziemy w stanie ustawić ostrość bliżej niż w przypadku braku tego urządzenia.

Pierwszym przykładem są tu pierścienie makro, a innymi słowy pierścienie pośrednie. Zazwyczaj sprzedawane są w zestawach o różnej długości i pozwalają dobrać odpowiednie powiększenie dla przedmiotu fotografowanego. Opcja tania i skuteczna, ale niestety niekoniedznie bezpieczna.

Dlaczego?

Kiedyś do jednego projektu potrzebowałem zrobić spore zbliżenia, na jakie nie pozwalał mi mój obiektyw, ale chciałem zachować jest funkcjonalną stabilizację i zoom. Kupiłem wcześnie zestaw pierścieni ze stykami pozwalającymi na sterownie przysłoną i ustawianie ostrości z poziomu aparatu. Pierścienie miały korpus z plastiku, ale mocowania obiektywu i bagnetu do aparatu z metalu. Ogólnie robiły dobre wrażenie.

Niestety chwilę po podpięciu mojego niemal kilogramowego obiekywu Tamron 24-70 F2.8 VC okazało się, że najwyraźniej plastik z którego był zbudowany korpus pierścienia był już dość sfatygowany i zwyczajnie pękł na kawałki. Obiektyw uderzył o kafelki z wysokosci ok 1.2m i doszczętnie się w środku "zmielił".

Oglądając później wnętrze pierścienia nie mogłem uwierzyć jak delikatną miał budowę, nie mającą porównania do nawet najtańszych modeli lustrzanek Canona. (Istnieją pierścienie wykonane w całości z metalu z różnymi mocowaniami, ale niestety nie przenoszą automatyki)

Druga alternatywa to mieszki makro. Mieszki działają na podobnej zasadzie co pierścienie, czyli odsuwają obiektyw od body, z tą rónicą, że wyciągiem miecha możemy sterować, a tym samym skalą powiększenia. Minusem tego rozwiązania jest dystans jaki dodaje mieszek, który jest równy dwóm pierścieniom. Więc z zasady jesteśmy zmuszeni do fotografowania dużo mniejszych przedmiotów, ale jeśli już takie fotografujemy, to mieszek da nam dużo większą wygodę.

Mieszki sprzedawane są z różnym wyciągiem, dochodzącym do 20cm, co pozwala zwykłemu obiektywowi na stanie się optyką do niesamowitych zbliżeń.

Niestety nie wszystkie obiektywy nadają się do makro - zazwyczaj im jaśniejsze (niższa wartość F) tym trudniej skorygować je na wszystkie odległości. Dzieje się to przez fakt, że to obiektywy asymetryczne jak na przykład Zeissowski Planar nie jest zoptymalizowany do pracy z takimi dystansami i obraz nie będzie zbyt ostry. Ale już z kolei prosta konstrukcja obiektywów typu Tessar, które są symetryczne są lubiane przez fotografów makro, bo są to obiektywy bardzo dobrze skorygowane i ich optyka jest bardziej elastyczna, ale ich światło nie przekracza F2.8 (przy makro to nie problem, bo z zasady obiektyw będziemy przymykać do wartości 5.6 i więcej).

Ze współczesnych obiekywów możemy odnaleźć bardzo kompaktowy, ostry i kontrastowy obiektyw Canona - 40mm f2.8 STM. Wyglada na to, że jego konstrukja optyczna jest podobna do tessara i mimo niewielkich rozmiarów jest zaskakująco skutecznym obiekywem. Ale mieszków przenoszących elektronikę jest niewiele i są głównie konstruowane przez entuzjastów fotografii makro, także pozostają do niego pierścienie pośrednie.

FOTOGRAFOWANIE TELEFONEM

W aparacie normalnej wielkości, aby uzyskać odpowiednią głębię ostrości, musimy obiektywy mocno przymykać. Dla fotografów makro przysłona F11 czy F16 nie jest niczym niespotykanym, stosuje się ją bowiem bardzo często. Niesie to ze sobą ogromne straty światła, a przez to wydłużenie czasu migawki lub/i podniesienie czułości (ISO) aby ekspozycja była właściwa.

Przez swoje niewielke wymiary i standardowo dużą głębię ostrości telefony sprawują się idealnie przy fotografowaniu z bliska. Poniżej zdjęcie wykonane szerokokątnym obiektywem Samsunga Note 8:

1/500 sec F1.7 ISO 2500

Zdjęcie przedstawiające wizjer rewolwerowy od aparatu FED opisanego w artykule "FOTOGRAFIA W PODCZERWIENI" zrobione aparatem wbudowanym w telefon Samsung S6.

"Bokeh" (efekt rozmazania tła) jest tutaj naturalnym następstwem względnie jasnego obiektywu aparatu oraz bliskości przedmiotu do aparatu i z kolei mocno oddalonego tła.

Nie powinno się tutaj mylić sztucznie wywołanego efektu zdjęcia które jest po prostu montażem z dwuch fotografii, wykonanych dwoma obiektywami współczesnych telefonów. Fotografię taką wykonuje się z odległości conajmniej jednego metra i na którym można łatwo zauważyć granice, w których obraz przechodzi między zdjęciem z jednego obiektywu a tym z drugiego.

OBIEKTYW TELEFONU A LUSTRZANKA

Optyka współczesnych telefonów stoi na bardzo wysokim poziomie. Stałoogniskowe, jasne obiektywy projektowane pod upakowane dużą liczbą pikseli na bardzo małej powierzchni matrycy są konstruowane bardzo dokładnie. Dzięki temu optyka ta jest na tyle interesująca, aby zrobić z nią coś więcej.

Odległość od matrycy lustrzanki wyciągniętego z telefonu obiektywu jest relatywnie bardzo duża bo około 40mm, a w oryginale było to około 3mm. Cóż to zmienia?

Jak pisałem w poprzednich rozdziałach im obiketyw oddala się bardziej od matrycy, tym spada jego "jasność", czyli otwór względny liczymy wzorem O = d/f i tym samym rośnie ogniskowa. Ponieważ moc soczewek obiektywu zostaje taka sama, obiektyw ogniskuje coraz bliżej.

Finalnie zamontowany obiektyw w kapslu zakrywającym bagnet aparatu ma ogniskową około 40-45mm i skalę odwzorowania około 15:1, czyli każdy przedmiot będzie powiększony 15 razy. Jesli coś miało 1mm, to na matrycy Canona 6D będzie zajmowało aż 15mm z 36mm szerokości. Przykłady poniżej:

Porównanie skali odwzorowania 1:1 i 15:1. Na zdjęciu cebulka włosa. Zdjęcie przycięte w obu przykadkach o połowę w poziomie, wymiar pionowy oryginalny.

Te same powiększenia, tym razem napisy na żarówce (widziany fragment, to część liczyby 7). Zdjęcie przycięte w obu przykadkach o połowę w poziomie, wymiar pionowy oryginalny.

FOTOGRAFIA MIKROSKOPOWA DLA SPRYTNYCH

Minusem całej zabawy z takimi powiększeniami jest fakt, że przedmiot musi być około 2mm przed przednią soczewką obiektywu i przesunięcie go o 0.1mm powoduje, że obraz jest już zupełnie rozmazany, co sprawia, że fotografowanie jest bardzo trudne.

Podczas normalnego fotografowania z ręki nasze ciało co chwilę rusza się w przód i tył o kilka centumetrów na wysokości głowy, więc w tym przypadku milimetrów, czy nawet jeszcze mniejszych odległości jest NIESAMOWICIE uciążliwe, wręcz niewykonalne.

Dobrym pomysłem byłoby użycie sanek nastawczych makro, które mają odpowiednie szyny do precyzyjnych nastaw w dwuch wymiarach (przód-tył oraz lewo prawo). Nadal byłoby trudno precyzyjnie nastawiać ostrość, ale będzie to nieskończenie łatwiejsze :)

Na zdjęciu szyna nastawcza makro

A jak wygląda monitor 4K z bliska? Zaskakująco skomplikowanie:

Skale powiększenia: 1:2 ; 1:1 ; 15:1

Z kolei jak wygląda sama powierzchnia matowego ekranu LCD? Piękniej, niż możnaby się spodziewać!

Jak widzicie takie powiększenia pozwalają dotrzeć w miejsca na codzień niedostępne dla naszych oczu, a sprzęt do jego oglądania kosztuje niewiele. Niektóre używane lustrzanki to w dzisiejszych czasach wydatek rzędu 200-500zł, a obiektyw z popsutego telefonu jeśli i tak już go posuliśmy nic, więc czemu sami nie spróbujecie? :)

Gratuluję przeczytania artykułu, poniżej będę wrzucał moim zdaniem ciekawsze ujęcia zrobione techniką makro zrobione przeze mnie.

Andrzej

- POZOSTAŁE ARTYKUŁY-

GALERIA:

Łasko 11.08.2019

Wczytywanie...